Badanie moczu w ciąży

Celem badania moczu jest sprawdzenie, czy nie ma w nim białka, cukru oraz czy nie doszło do zakażenia układu moczowego. Pod jakim kątem badany jest mocz?

Świeżo oddany mocz powinien być przejrzysty. Mętność może oznaczać infekcję układu moczowego. Natomiast jego prawidłowa barwa to słomkowa lub żółta. Zabarwienie na czerwono jest na ogół spowodowane obecnością krwinek czerwonych w moczu – przyczyną mogą być urazy nerek lub na przykład kamienie w drogach moczowych. Jeśli mocz ma kolor brunatny, najprawdopodobniej świadczy to o obecności bilirubiny. Norma bilirubiny całkowitej wynosi poniżej 1,1 mg/dl, z kolei związanej – poniżej 0,3 mg/dl. Wzrost stężenia tej pierwszej nie powinien być powodem niepokoju, jednak podwyższony poziom bilirubiny związanej to objaw problemów z wątrobą.

Z reguły pH moczu w ciąży staje się nieco mniej kwaśne. Prawidłowy jest odczyn kwaśny. Odczyn zasadowy może być wynikiem problemów z nerkami (niezdolność do zakwaszania moczu, kamica) lub zakażenia układu moczowego.  

Jeśli ciężar właściwy moczu zbliża się bardziej do ciężaru wody, może sugerować niewydolność nerek. Trzeba mieć jednak na uwadze, że przyjmowanie większej ilości płynów (często zalecane podczas ciąży) wpływa na jego rozrzedzenie.

W moczu znajduje się niewielka ilość białka, jednak badanie nie powinno wykryć jego obecności. Zbyt dużo białka w moczu (białkomocz) może świadczyć o infekcji, ale też o bardzo niebezpiecznym zatruciu ciążowym (gestozie).

Cukier również nie powinien być obecny w moczu. Jeśli jest inaczej, może świadczyć o cukrzycy. W wielu przypadkach jest to jednak tzw. cukrzyca ciężarnych, która może być przemijająca i ustąpić po ciąży.

Leukocyty i erytrocyty w moczu, czyli białe i czerwone krwinki, o ile występują pojedynczo, nie są powodem do niepokoju. Wartość prawidłowa to do kilku leukocytów i erytrocytów w polu widzenia. Krwiomocz (podwyższony poziom erytrocytów) może być oznaką m. in. kamicy nerkowej. Z kolei zbyt dużo białych krwinek to najczęściej skutek bakteryjnego zakażenia dróg moczowych. 

Nie powinny znajdować się w moczu. Liczne bakterie w moczu w ciąży świadczą przeważnie o infekcji układu moczowego, do której u kobiet ciężarnych może dochodzić częściej niż poza ciążą. Przyczyną tego są głównie zmiany hormonalne (progesteron i estrogeny powodują przekrwienie i poszerzenie dróg moczowych, co sprzyja rozwojowi bakterii). Objawy infekcji to między innymi: ból w okolicy pęcherza moczowego, uczucie ciągłej potrzeby oddawania moczu oraz ból w trakcie tej czynności. Co ważne, infekcje mogą przebiegać także bezobjawowo, dlatego tak istotne jest regularne wykonywanie badań moczu w czasie trwania ciąży. Jeśli zostanie stwierdzona obecność bakterii, lekarz może zlecić pobranie moczu na posiew – badanie da informacje o liczbie i gatunku bakterii. Niezbędne może być wówczas wdrożenie leczenia antybiotykiem. Zbyt późne rozpoczęcie leczenia (lub jego brak) może być bardzo groźne dla przebiegu ciąży. Nieleczona infekcja może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla rozwoju płodu.

Pobranie należy poprzedzić dokładnym umyciem i osuszeniem okolic intymnych. Najlepiej, aby próbka do badania pochodziła z pierwszego, porannego oddawania moczu, z tzw. środkowego strumienia. Oznacza to, że dopiero w połowie oddawania moczu trzeba podstawić zakupiony wcześniej w aptece pojemnik. Pierwsza partia moczu będzie bowiem zawierać bakterie z ujścia cewki moczowej. Mocz powinno się oddać możliwie najszybciej do badania w przychodni lub laboratorium.