Badanie jajników przed zajściem w ciążę

Jajniki odpowiadają za wytwarzanie komórek jajowych oraz hormonów płciowych. Wewnętrzną część jajnika stanowi rdzeń, natomiast zewnętrzną – kora, w której znajdują się niedojrzałe komórki jajowe, czyli pęcherzyki jajnikowe, otoczone warstwą komórek ziarnistych. Na początku każdego cyklu kilka z nich zostaje pobudzonych do dojrzewania przez wytwarzany w przysadce mózgowej hormon folikulotropowy. Dojrzewające pęcherzyki produkują estrogeny. Spośród wszystkich zostanie wyselekcjonowany tylko jeden, z największą ilością estrogenów. Będzie zawierał dojrzałą komórkę jajową i ulegnie owulacji – to pęcherzyk Graafa. Około 14. dnia cyklu pęcherzyk Graafa pęknie, a dojrzała komórka jajowa opuści jajnik i powędruje jajowodem do macicy. Natomiast pozostałe w jajniku komórki ziarniste, które otaczały pęcherzyk, stworzą ciałko żółte. Zacznie ono wytwarzać progesteron, czyli hormon niezbędny do utrzymania ciąży.

Do najczęściej występujących chorób jajników zalicza się zapalenie przydatków, torbiele jajników oraz zespół policystycznych jajników. Zapalenie przydatków (jajników i jajowodów) jest przeważnie wywoływane przez bakterie, które dostają się przez pochwę. Przyczyną może być nieprawidłowa higiena intymna, niedoleczona infekcja czy niewłaściwa higiena życia seksualnego. Do objawów świadczących o zapaleniu należą przede wszystkim ostre, skurczowe bóle po obu stronach brzucha i podwyższona temperatura ciała, mogą też pojawić się upławy. Objawów tych nie można lekceważyć – zapalenie przydatków wymaga leczenia antybiotykami, dlatego konieczne jest zgłoszenie się do lekarza, który zleci badania i zdecyduje o przebiegu kuracji. Niepodjęcie odpowiednich środków może być przyczyną poważnych powikłań, a nawet niepłodności. Zdarzenia takie mogą się powtarzać – ważna jest więc szybka reakcja na każde kolejne niepokojące objawy. Zespół policystycznych jajników to zaburzenie, które może znacznie utrudniać, a nawet uniemożliwiać zajście w ciążę. U kobiet, u których występuje zespół policystycznych jajników, dochodzi do zaburzenia gospodarki hormonalnej, w wyniku czego dojrzewający pęcherzyk Graafa rośnie, ale nie pęka. Dojrzewają też kolejne jajeczka, ale wciąż nie dochodzi do owulacji – obumierają i zamieniają się w liczne cysty (stąd nazwa zaburzenia). Brak owulacji oznacza, że nie powstaje ciałko żółte. Skutkuje to niedoborem produkowanego przez nie progesteronu, co powoduje wystąpienie innych zaburzeń, w tym nieregularnych miesiączek. Dodatkowo nadmiar pęcherzyków wytwarza androgeny, które odpowiadają za nadmierne owłosienie. Leczenie schorzenia jest trudne i może trwać wiele lat. Polega przede wszystkim na terapii hormonalnej, która ma na celu przywrócenie regularności cyklu. Im szybciej zostanie podjęte, tym większe szanse na zajście w ciążę. Przyczyną torbieli jajników może być zespół policystycznych jajników, ale nie tylko – powstają na skutek zaburzeń hormonalnych. Torbiel, czyli cysta, to pęcherzyk wypełniony płynem (wydzieliną, ropą, krwią). Torbiel jajnika może być umiejscowiona wewnątrz lub na zewnątrz. Torbiel w jajniku tworzy się z pęcherzyka Graafa, który nie uległ pęknięciu, ale też z ciałka żółtego, które nie zniknęło mimo że nie doszło do zapłodnienia. Tego typu torbiele są zazwyczaj niegroźne i znikają po kilku cyklach menstruacyjnych. Zaleca się ich obserwację, czasem wdrażane jest leczenie hormonalne. Dużo groźniejsze natomiast mogą być torbiele na jajnikach, powstałe na skutek endometriozy. To choroba, w której fragmenty błony śluzowej wyściełającej macicę od środka odrywają się wędrują po organizmie. Powstałe z nich torbiele są wypełnione krwią. Najczęściej usuwa się je operacyjnie – są niebezpieczne, ponieważ po pęknięciu mogą doprowadzić nawet do zapalenia otrzewnej. Zazwyczaj torbiele nie powodują żadnych dolegliwości. Dopiero kiedy urosną mogą być przyczyną bólu. Dlatego ważne jest regularne wykonywanie badania USG jajników – dzięki temu można w porę zareagować i rozpocząć leczenie.

Torbiele jajników mogą pojawić się zarówno przed ciążą jak i podczas niej. W kolejnych miesiącach przeważnie samoistnie znikają i nie stanowią dla niej zagrożenia. Zdarza się jednak, że wymagają usunięcia – z tym należy poczekać do porodu.

Aby upewnić się, że jajniki funkcjonują prawidłowo, wykonuj regularnie (raz na dwa lata) przezpochwowe USG jajników. Ultrasonograficzna sonda jest niezwykle precyzyjna, co gwarantuje wykrycie nawet najdrobniejszych zmian i podjęcie skutecznych działań.